Содержание

Д.Р. Колодзейчик, М.А. Качка. Хотинский архив Колчак-паши: история, содержание, примеры использования



Д.Р. Колодзейчик, М.А. Качка. Хотинский архив Колчак-паши: история, содержание, примеры использования // Исторический вестник. 2019. Т. ХXХ. С. 112—133. DOI: 10.35549/HR.2020.95.70.004

D.R. Kołodziejczyk, M.A. Kaczka. The Hotin Archive of Kolchak Pasha: its History, Contents, Examples of Use [Hotinskij arhiv Kolchak-pashi: istoriya, soderzhanie, primery ispol'zovaniya]. Istoricheskij vestnik / Historical Reporter. Vol. 30. 2019. P. 112—133. DOI: 10.35549/HR.2020.95.70.004


Ключевые слова: Хотин, Колчак-паша, османско-польские отношения, российско-османские отношения, османские архивы, сеть контактов (networking).

Key words: Hotin, Kolchak Pasha, Ottoman-Polish relations, Ottoman-Russian relations, Ottoman archives, networking.


Abstract

In August 1739, Hotin was captured by Russian troops during the war fought by the Ottoman Empire simultaneously against Russia and Austria. The fortress’ commander, Ilyas Kolchak Pasha, a Muslim convert from Bosnia, was imprisoned in St. Petersburg while the entire provincial archive was transported to Russia. Today it is held in Moscow and contains almost three thousand documents in Ottoman-Turkish and in Polish, while its small section has also been discovered in Chernihiv. Since the eighteenth century, many other Ottoman documents have been incorporated into the so-called Kolchak Pasha archive in Moscow, including documents from Azov and Perekop, from the archives of Ukrainian Cossack hetmans, and even from the archive of Russian tsars, including two original oath-letters (şartnames) sent by the Crimean khans in 1634 and 1646. Needless to say, most of the documents origin from Hotin, from the time when the post of its governor was occupied by Kolchak Pasha. The present article traces the history of this collection, its composition, and offers some glimpses into everyday life of the sancak of Hotin in the 1730s. Its final part is devoted to the Polish language section of the archive and to the network of Kolchak’s correspondents in Poland-Lithuania, mostly consisting of opponents to August III, brought to the Polish throne in 1733 with the armed support of Russia. Apart from mutually providing information, both sides exchanged gifts and small favors, while Polish nobles sent their wives to go shopping in Ottoman Hotin, thus rendering the border between «Christianity» and «Islam» much more transparent than it has often been assumed.


Аннотация

В августе 1739 г. Хотин был захвачен российскими войсками в ходе войны, которую Османская империя вела одновременно против России и Австрии. Комендант крепости, Ильяс Колчак-паша, обращенный в ислам боснийец, был пленен и отправлен в Санкт-Петербург, в то время как весь провинциальный архив был перевезен в Россию. В настоящее время он находится в Москве и содержит более трех тысяч документов на османско-турецком и польском языках, одновременно небольшая его часть также была обнаружена в Чернигове. Начиная с XVIII в. множество других документов были также включены в состав так называемого «архива Колчак-паши» в Москве, включая документы из Азова и Перекопа, из архивов украинских казацких гетманов и даже из российских царских архивов, включая шертные грамоты (şartname), отправленные крымскими ханами в 1634 и 1646 гг. Излишне говорить, что большинство документов имеют хотинское происхождение в период, когда пост наместника занимал Колчак-паша. Представленная статья обрисовывает историю этой коллекции, ее структуру и дает некоторое представление о повседневной жизни Хотинского санджака в 1730-е гг. ее заключительная часть посвящена польскоязычной секции архива и сети агентов Колчака в Речи Посполитой, в основной состоявшей из противников Августа III, возведенного на польский трон в 1733 г., благодаря вооруженной российской поддержке. Помимо двусторонней поставки информации, обе стороны обменивались подарками и небольшими взаимными услугами. При этом польские дворяне и их жены выезжали за покупками в османский Хотин, делая тем самым границы между «христианским» и «исламским» мирами более прозрачной, чем часто принято считать.


References

1. Camariano N., Camariano-Cioran A. (eds.) Cronica Ghiculeştilor: Istoria Moldovei intre anii 1695–1754. Bucharest, 1965.

2. Ciesielski T. Agresja rosyjska na Polskę 1733–1735. Walki na Ukrainie, Podolu i Wołyniu // Trudne sąsiedztwo. Studia z dziejow stosunkow polskorosyjsko-ukraińskich w XVI–XX wieku. Red. A. Szczepaniak. Toruń, 2007. P. 100–130.

3. Ciesielski T. Rzeczpospolita wobec wojny wschodniej 1736–1739 // Polska wobec wielkich konfliktow w Europie nowożytnej. Z dziejow dyplomacji i stosunkow międzynarodowych w XV–XVIII wieku. Red. R. Skowron, Krakow, 2009. P. 109–124.

4. Dimitrov S.A. Turetskie dokumenty o sostojanii khotinskoi okrugi (nakhie) v pervoi polovine XVIII v. // Vostochnye istochniki po istorii narodov Iugo-Vostochnoi i Tsentralnoi Evropy. A. Tveritinova (ed.). Vol. II. Moscow, 1969. P. 140–160.

5. Faiz [Faizov] S. Tugra i vselennaia. Mokhabbat-name i shert-name krymskikh khanov i printsev v ornamental’nom, sakral’nom i diplomaticheskom kontekstakh. Moscow — Bakhchisarai, 2002.

6. Faizov S.F. Pis’ma khanov Islam-Gireia III i Mukhammed-Gireia IV k tsariu Alekseiu Mikhailovichu i koroliu Ianu Kazimiru 1654–1658. Krymskotatarskaia diplomatika v politicheskom kontekste postpereiaslavskogo vremeni. Moscow, 2003.

7. Heywood C. Some Turkish archival sources for the history of the menzilhane network in Rumeli during the eighteenth century (notes and documents on the Ottoman ulak, I) // Boğazici Universitesi Dergisi. Beşeri Bilimler — Humanities/ 1976–1977. Vols. 4–5. P. 39–55.

8. Heywood C., revised by Kołodziejczyk D. Hotin // The Encyclopaedia of Islam — Three, pt. 2012–1. Leiden–Boston, 2012. P. 144–146.

9. Kołodziejczyk D. Ottoman Podillja: The Eyalet of Kam’’janec’, 1672–1699 // Harvard Ukrainian Studies. 1992. Vol. XVI. No. 1/2. P. 87–99.

10. Kołodziejczyk D. Ottoman-Polish Diplomatic Relations (15th–18th Century). An Annotated Edition of ‘Ahdnames and Other Documents. Leiden–Boston–Koln, 2000.

11. Kołodziejczyk D. Podole pod panowaniem tureckim. Ejalet kamieniecki 1672–1699. Warsaw, 1994.

12. Kołodziejczyk D. Popytki vosstanovleniia mongol’skoi traditsii v Krymskom khanstve nachala XVII veka: baisa, Tat ve Tavgach // Zolotoordynskoe obozrenie. Golden Horde Reviw. 2015. No. 3. P. 91–101.

13. Kołodziejczyk D. The Crimean Khanate and Poland-Lithuania. International Diplomacy on the European Periphery (15th–18th Century). A Study of Peace Treaties Followed by Annotated Documents. Leiden–Boston, 2011.

14. Kołodziejczyk D. Zaproszenie do osmanistyki. Typologia i charakterystyka źrodeł muzułmańskich sąsiadow dawnej Rzeczypospolitej: Imperium Osmańskiego i Chanatu Krymskiego. Warszawa, 2013.

15. Materialy dlia istorii Krymskago khanstva. V.V. Vel’iaminov-Zernov [and Kh. Feiz’khanov] (eds.). St. Petersburg, 1864.

16. Mikhneva R. Rossiia i Osmanskaia imperiia v mezhdunarodnykh otnosheniiakh v seredine XVIII veka (1739–1756). Moscow, 1985.

17. Neculce I. Letopiseţul Ţării Moldovei şi O samă de cuvinte. I. Iordan (ed.). Bucharest, 1955.

18. Palkij H. Scipio (Scipio del Campo, Scypion) Jozef // Polski Słownik Biograficzny. T. XXXVI. Warsaw–Cracow, 1995–1996. P. 81–83.

19. Putevoditel’ po fondam Arkhiva vneshnei politiki Rossii. Pt. 1. Kollegiia inostrannykh del (1720–1832). Мoscow, 1988.

20. Raşid Mehmed Efendi, Celebizade İsmail Asım Efendi. Tarih-i Raşid ve Zeyli. Ed. A. Ozcan, Y. Uğur, B. Cakır, A. Z. İzgoer. Vol. 3: 1134–1141 / 1722–1729. Istanbul, 2013.

21. Szklarska E. Od Dzikowa do Kargowej. Pierwszy okres działalności konfederacji generalnej przy majestacie Leszczyńskiego // Między barokiem a oświeceniem. Nowe spojrzenie na czasy saskie. K. Stasiewicz and S. Achremczyk (eds.). Olsztyn, 1996. P. 141–148.

22. Tokarzewski Karaszewicz J. (ed.). Diiarii het’mana Pylypa Orlyka. Warsaw, 1936.

23. Truchim S. Konfederacja Dzikowska. Poznań, 1921


Номер журнала, к которому относится содержание